Historia polskiej motoryzacji

Romet to nazwa powstałego w 1971 roku przedsiębiorstwa „Zjednoczone Zakłady Rowerowe” w Bydgoszczy, które powstały w 1948 z połączenia mniejszych bydgoskich zakładów rowerowych o przedwojennym rodowodzie oraz zakładów Poznaniu i Czechowicach-Dziedzicach, a później także w Jastrowiu, Kowalewie i Wałczu, a także marka produkowanych przez te zakłady w latach 1948–1998 rowerów i motorowerów.

Najstarszymi wytwórniami rowerów w Polsce były zakłady: „Wicher” w Łodzi (1891) i B. Wohrena w Warszawie (1893). W 1904 powstał zakład rowerowy Wilhelma Tornowa w Bydgoszczy, w 1913 zakład „Ormande” K. Lipińskiego w Warszawie, a w 1917 fabryka rowerów i części rowerowych F. Zawadzkiego. W 1924 zakład w Bydgoszczy przekształcono w Fabrykę Rowerów „Tornedo”, w której montowano rowery z części sprowadzanych z Niemiec. Następnie podjęto produkcję niektórych podzespołów (m.in. ram rowerowych) zatrudniając około 50 pracowników. Na wystawach światowych we Florencji (1929) i Brukseli (1930) rowery „Tornedo” zdobyły złote medale i tytuły „Grand Prix”. Drugim producentem rowerów i części rowerowych w Bydgoszczy była Pomorska Fabryka Rowerów Willy Jahr (zał. 1926) przy ul. Obrońców Bydgoszczy. Oba zakłady w 90% należały do kapitału niemieckiego. Po okresie wielkiego kryzysu (1930-1935) ta gałąź produkcji została w Bydgoszczy znacznie rozbudowana i unowocześniona[3]. W Fabryce Rowerów „Tornedo” liczba zatrudnionych wzrosła do 500 w 1939, a Fabryka Rowerów Willy Jahr przeniosła się do nowych hal produkcyjnych przy ul. Nakielskiej i zatrudniała 100 osób. Fabryka „Tornedo” uruchomiła drugi oddział przy ul. Świętej Trójcy, gdzie produkowano rowery: „Gromada”, „Wisła”, „Tornedo-Specjal”, „Tornedo-Orginal” i części do nich oraz lekkie motocykle „Tornedo”. Ponadto w 1937 wytwarzanie części rowerowych rozpoczęła Fabryka Wyrobów Metalowo-Masowych Wacława Millnera (ul. Mazowiecka, 600 zatrudnionych), Fabryka Wyrobów Metalowych „Fema” (ul. Warmińskiego, 400 zatrudnionych)[3], działało ponadto 6 rowerowych warsztatów rzemieślniczych. W mieście istniały galwanizernie, lakiernie, szlifiernie, zakłady tokarskie, polerskie i inne służące produkcji części zamiennych. Niektóre podzespoły sprowadzano z Warszawy (piasty samohamowne), Poznania („Centra” – szprychy, łańcuchy) i Czechowic („Apollo” – obręcze, błotniki). Tuż przed wybuchem II wojny światowej w Bydgoszczy produkowano 130 tys. rowerów rocznie, co stanowiło 60% produkcji krajowej[2]. Poza tym produkowano rowery m.in. w Grodnie (Kresowa Fabryka Rowerów i Motocykli „Niemen”), Poznaniu („Inwentia”), Stęszewie („Patria”), Katowicach („Ebeco”), Częstochowie („Motros”), Radomiu (Państwowa Fabryka Broni) i w Warszawie (Państwowe Zakłady Lotnicze + 4 wytwórnie prywatne).

© 2013-2024 PRV.pl
Strona została stworzona kreatorem stron w serwisie PRV.pl